Civilization Oyunları Tarihçesi

(İç çeker).. Civilization kadar esaslı bir seriye nasıl “şöyle epik bu türlü havalı” bir giriş paragrafı yazayım diye düşünürken esasen herkesin bildiği, sevdiği, “bir çeşit daha”nın büyüsüne kapılıp sabah ışıklarını görene kadar oynadığı bir seri için nihayetinde çok da fazla bir şey söylemeye gerek olmadığını anladım.

Ancak bu yazıda serinin tüm oyunları hakkında bir şeyler var, buna ismi Civilization olmayan fakat bir formda kontağı olan oyunlar da dahil. Üstelik kimileri için art plan öykülerini de ekledim ki hem daha akıcı bir yazı olsun hem de bu enteresan olayları bir nebze olsun anlatabileyim. O vakit çay/kahve kapıp başlayalım dev serinin köklerine inmeye:

Civilization (1991)

Bill Stealey ve Sid Meier tarafından 1982’de kurulan MicroProse şirketi, kuruluşunun birinci yıllarında uçak simülasyonu ve askeri strateji yazılımlarına odaklanmıştı. Fakat 1990’lara gelindiğinde, bilhassa SimCity ve Populous üzere oyunların muvaffakiyetinden sonra Sid Meier, yıkım içermeyen oyunların da başarılı olabileceğini görüp bu usul bir oyun yapmak istedi. 1990’da Sid Meier’s Railroad Tycoon ve 1991’de, bugüne kadar ismini daima kelam ettirmiş, 4X tipi oyunların atası olmuş Sid Meier’s Civilization’ı piyasaya çıkardı MicroProse.

Civilization’ın üç ana özelliği vardı: Risk kutu oyunundan esinlenen fetih, Empire: Wargame of the Century’den esinlenilen kent idaresi ve çeşitli yükseltmeleri yapabileceğiniz, tarihi gerçekliklerle yedirilmiş teknoloji ağacı. Erişilebilir olması için gerçek zamanlıdan sıra tabanlı yapıya geçiş, karoların altıgen yerine kare olması, tüm haritanın gözükmemesi üzere değerli değişiklikler de geliştirme sürecinin ortasında yapıldı. “O vakitler gençtik ve korkmuyorduk” diyor Meier o günler için.

Toplam 14 önder barındıran oyunda üç farklı kazanma şartı var: Tüm medeniyetleri fethetme, uzaya uzay gemisi yollama ve müddet bitimine kadar kaybetmeme. Ayrıyeten meşhur “Nükleer Gandhi” meme’inin de kaynağı bu oyundaki bug’dan geliyor.

Sid Meier’s Colonization (1994)

İlk oyun başarılı olsa da Bill Stealey, MicroProse’un hala uçak simülasyonlarına odaklanması gerektiğini savunuyordu ve bu yüzden ikinci bir Civilization oyunu için yeşil ışık yakmamıştı. Bu müddette Sid Meier, Brian Reynolds ile birlikte Colonization üzerinde çalıştı. Uzaktan bakıldığında Civilization ile tıpkı oyun üzere gözükse de Colonization, bir ulus yönetmek yerine Amerika’nın Avrupa milletleri tarafından kolonileştirilmesini husus aldı.

Civilization II (1996)

Bill Stealy’nin kendi istediği oyunları yapma ısrarları sonucu Sid Meier, tüm MicroProse haklarını satarak bağımsız bir role geçiş yaptı. İkili birlikte çalışmaya devam etmek istiyordu lakin Bill Stealy’nin başarıszlığı sonucu MicroProse’u satması buna müsaade vermedi. Şirketin yeni sahibi Spectrum HoloByte ise lisans oyunlarına odaklanmıştı fakat aslında geliştirme sürecinde olan Civilization II’nin tamamlanmasına müsaade etti. Ve Civilization II, onların birkaç binlik satış beklentisinden hayli uzak bir biçimde, toplam 3 milyon satarak ne kadar değerli bir marka olduğunu ispatladı.

Civilization 2000 kod ismiyle geliştirilen Civilization II’nin en büyük odağı ticaret ve diplomasiyi oyuna daha çok entegre etmek oldu. Dünya harikalarının oyuna eklenmesi, kamera açısının izometrik olması, ünitelerin artık ateş gücü ve çarpışma puanının olması, müttefik ve barış muahedesi özelliklerinin eklenmesi yeni geliştirmelere örnek verilebilir. Ayrıyeten oyun, Doom’un mod takviyesindeki muvaffakiyetinden sonra mod dayanağıyla piyasaya çıktı. Multiplayer Gold Edition sonrasında ise online oynamak mümkün hale geldi.

Sid Meier’s Alpha Centauri (1999)

Yeni MicroProse sahipleri sonrası Sid Meier, Brian Reynolds ve Jeff Briggs ile birlikte Firaxis’i kurdu. Şirket Civilization’ın isim haklarına sahip değildi, bu yüzden yeni bir isimle, Sid Meier’s Alpha Centauri’yle oyuncuların karşısına çıktı.

Civilization’ın manevî devamı olarak nitelendirilen Alpha Centauri; 2100 yılında, Chiron gezegeninde başlıyor ve ana gaye bu gezegeni kolonize etmek olsa da oyunun ana döngüsü Civilization ile çokça örtüşüyor. Civilization II’de görmediğimiz özelleştirilebilir üniteler, arazi değişikleri yapabilme, siyaset belirleyebilme ve gezegenin “yerlileriyle” etkileşim içinde olma Apha Centauri’yi öncülüne nazaran daha cazip kılmıştı.

Civilization III (2001)

Firaxis’in Alpha Centauri atağı vaktinde şirketin dâhil olmadığı iki adet Civilization oyunu daha çıktı. Fakat bunlar Alpha Centauri kadar başarılı olamayınca Civilization markasının sahibi Hasbro (Evet, bildiğimiz oyuncak firması olan. Başka bir yazı olmayı hak edecek uzun bir öyküsü var bunun.) bu sevdadan vazgeçip tüm hakları Firaxis’e devretti ve bugüne kadar Civilization markası ilişkin olması gereken bireyler tarafından kullanılmaya devam edildi.

Şirketin birinci Civilization oyunu Civilization III’te kültür ve diplomatik galibiyet çeşitlerinin eklenmesinin yanı sıra her bir medeniyet özel bir üniteye ve davranışa (endüstriyel, askeri, dini gibi) sahip oldu. Bununla birlikte stratejik ve lüks kaynaklar, Altın Çağ devri, spesifik kaynakların takası ve ambargosu da oyuna eklendi. Teknoloji ağacı da derinleşerek oyunculara opsiyonal yollar sunmaya başladı. Civilization III birinci kez online co-op takviyesini gördüğümüz oyun da oldu.

Civilization IV (2005)

Civilization IV, bugün bildiğimiz Civilization özelliklerini birinci barındıran oyunlardan biri oldu. Mesela artık din galibiyeti mümkün oldu, oyuncular misyonerler aracılığıyla 7 farklı dinden birini yayarak diplomasi ve kent memnunluğunu etkileyebilir hale geldi. Ayrıyeten Civics Sistemi sayesinde 5 farklı idare siyaseti seçilebilir oldu.

Great People özelliği sayesinde, özel yeteneklere sahip gerçek dünyadan tanıdığımız tarihi bireyler oyuna eklendi. Kentlerin büyümesi ve gelişmesini etkileyen “Sağlık” faktörünü görmeye başladık. Oyun motoru büsbütün yenilendi ve 2 boyuttan 3 boyuta geçiş yapıldı. Bununla birlikte her bir başkanın konuşmasını görebildiğimiz animasyonlar eklendi.

Civilization IV: Warlords ve Civilization IV: Beyond the Sword isminde iki adet genişleme paketinin yanı sıra stand-alone olarak, 1994’teki Colonization’ın remake’i niteliğinde Civilization IV: Colonization de 2008 yılında oyuncularla buluştu.

CivCity: Rome (2006)

Civilization IV sonrası Firaxis, Take Two tarafından satın alındı ve 2K Games dağıtımcı kümenin çatısı altında kendisine yer buldu. Bu noktadan sonra ana oyunlara ek spin-off oyunlar da görmeye başladık. CivCity: Rome da bunlardan biri. Aşina olduğumuz 4X cinsinin tersine bir kent inşa etme oyunu olan CivCity: Rome’da, iddia edebileceğiniz üzere, Roma İmparatorluğu içerisinde yer alan kentleri yönetmek, geliştirmek, bir nevi Sezarlık yapmak asıl gayemiz.

Civilization Revolution (2008)

Civilization ismini daha geniş kitlelere yayma maksadıyla ortaya çıkan Civilization Revolution, bilhassa konsol ve mobilde rahat oynanabilecek biçimde tasarlandı. Daha az galibiyet çeşidi, daha süratli biten oyunlar, gerçekçi görsel dizayndan çok çizgi sinema biçimi, daha az ünite çeşidi, bina ve teknoloji üzere kompakt bir yapı hedeflenildi.

Civilization V (2010)

Civilization V’in en büyük yeniliği elbet 4’lü karodan 6’lı karoya geçişiydi. Bu sayede strateji derinliği değerli ölçüde genişledi. Ayrıyeten, Civilization IV’te gördüğümüz, bir karoya birden çok ünitesi yerleştirme durumundan vazgeçilip artık bir karoda yalnızca bir ünite yer almaya başladı. Bu sayede savaşlar artık satranç üzere daha stratejik hale geldi.

İzometrik kamera açısının yanına stratejik görüş açısı eklendi. Daha ayrıntılı teknoloji ağacı, başkanların kendi lisanında konuşması, düzgünleştirilmiş online co-op dayanağı, her bir medeniyete özel bina, kent devlet (City-State) eklentisi üzere birçok irili ufaklı güzelleştirmeyi de sayabiliriz Civilization V için.

Oyun, Gods & Kings ve Brave New World genişleme paketinin yanı sıra gelen DLC’lerle bir arada toplam başkan sayısı 43’e ulaştı ve Civilization tarihinin en çok başkana sahip oyunu oldu.

Civilization: Beyond Earth (2014)

1999’da çıkan Alpha Centauri’nin manevî devamı olarak uzunluk gösteren Beyond Earth, insanlığın Dünya’yı terk edip uzayda yeni bir uygarlık kurduğu bir temaya sahip. Tarihi önderler ve medeniyetler yerine, sponsor ülkeler tarafından desteklenen kolonileri yönettiğimiz oyunda teknoloji ağacı yerine, daha esnek bir teknoloji ağı kullanıldı.

Ayrıca, oyunda yabancı gezegenlerin tehlikeli florası ve faunasıyla başa çıkmak, yeni bir hayat formuna adapte olmak ya da ona hükmetmek üzere mekanikler de yer aldı.

Civilization Revolution 2 (2014)

Selefine nazaran yalnızca mobilde uzunluk gösteren Civilization Revolution 2, birinci oyundaki temel mekaniklerini ve özelliklerini korusa da yeni başkanlar, yeni binalar, yeni askeri üniteler ve güncellenmiş grafikler sunarak güçlenmiş taşınabilir aygıtları yeni kuşakla buluşturmayı amaçladı. Oyun Android’de olmasa da hala iOS’ta satın alınabilir durumda.

Civilization VI (2016)

Yeni oyun motoruyla birlikte gece/gündüz döngüsünü destekleyen Civilization VI’da görsel stil gerçekçi olmaktan uzaklaşıp çizgi sinema tarafına yaklaştı. Kentler tek bir karo olmaktan çıkıp semtlerle (district) genişletildi. Semtlerin pozisyonları, bonus kazanmak için kıymetli bir hale geldi.

Civilization V’teki sınırsız worker kullanımı burada sonlandırıldı. Teknoloji ve Civics ağacı, oyuncuların sahip olduklarına nazaran dinamikleşti. Artık turizm ile kültür galibiyeti almak mümkün oldu. Din adamları din savaşları yapabilir hale geldi. Yapay zeka, oyuncuların hareketlerine nazaran davranacak formda tasarlandı.

Civilization VI için Rise & Fall ve Gathering Storm isimli iki genişleme paketi gördük. Bunlar doğal afetler, Altın/Karanlık Çağ periyotları, kent sadakat sistemi, Dünya Kongresi, iklim krizi üzere özellikler içerdi.

Civilization VII (2025)

Vee geldik serinin son oyununa. Giderek tarihi gerçeklikten uzaklaşan Civilization serisi, son oyunla da bu trendini koruyor. Artık başkanlar rastgele bir medeniyete ait değiller, istediğiniz lideri istediğiniz medeniyete eşleştirerek başlatabiliyorsunuz. Oyunda Antiquity, Exploration ve Çağdaş isminde 3 çağ yer alıyor ve her çağında başlangıcında istenilen medeniyeti seçmek mümkün.

Daha fazlasını mı merak ediyorsunuz? O vakit sizi ön incelemeye alalım ve biz ortadan çekilelim. “Bir tıp daha”nız hiç eksik olmasın!